‘Enez Kalesi Allah’a emanet gidiyor’
İl Genel Meclisi Turizm Komisyonu Başkanı Salih Akar, Enez Kalesi’nin restorasyon durumu hakkında bilgi verdi. Kalenin, 50 milyon lira bütçeyle 2024 yılı yatırım programına alındığını dile getiren Akar, yılın son çeyreğine gelinmesine karşın, restorasyonla ilgili herhangi bir adım atılmadığına vurgu yaptı. Akar; “Yıkılma tehlikesi ile karşılaştığımızda çok sayıda insan hayatını kaybeder. Rölöve çalışmaları sırasında surların diplerine duvarların durum tespiti için sondaj yapılmış. Bu sondaj çukurları kapanmamış. Her yağmur yağdığında kalenin yıkılacağı korkusu yaşanıyor. Kalemiz şu anda Allah’a emanet gidiyor. Buradan Ankara’daki milletvekillerimize bir çağrı olsun; 2024 Cumhurbaşkanlığı yatırım programında 50 milyon TL gibi bir bütçe ayrılmış. Ama şu ana kadar yapılan herhangi bir çalışma yok” dedi.
Edirne İl Genel Meclisi Ekim ayı oturumlarının 4’üncü birleşimi Meclis Başkanı Çiğdem Gegeoğlu başkanlığında gerçekleştirildi. Yoklama alımı ve tutanak özetlerinin okunmasıyla başlayan toplantıda Turizm Komisyonu tarafından hazırlanan Enez Kalesi restorasyonu hakkındaki rapor, Komisyon Başkanı Salih Akar tarafından meclise aktarıldı.
‘YALNIZCA BATIDAKİ BURÇ GÜNÜMÜZE ULAŞTI’
Enez’in tarihinin milattan önce 6 bin 500’lü yıllara dayandığını ifade eden Akar; “Ainos antik kentinden günümüze kalan en önemli yapı Enez Kalesi’dir. Antik Çağ’da Akropol denilen yüksek bir tepede bulunan Enez Kalesi, Balkanlardan gelen barbar akınlarını önlemek amacıyla yapılmıştır. Kalenin yapım tarihi kesin olmamakla birlikte, duvarlarındaki devşirme yapı malzemeleri Bizans öncesi yapıldığına işaret etmektedir. MS VI. yüzyılda Doğu Roma İmparatorlarından Lustinianus’un kaleyi onarmak için talimat verdiği kaynaklarda geçmektedir. Kale kuzeybatı güneydoğu yönlerinde uzanmaktadır. Ana girişi kuzeydoğu yönündedir. Kalenin deniz tarafındaki limanı koruyan, kaleden denize doğru iki sur duvarı uzanmaktadır. Duvarların deniz tarafında, köşeli büyük burçlar inşa edilmiş ancak bunlardan yalnızca batıdaki burç günümüze ulaşmıştır. Batıdaki duvar Meriç nehrini de görecek şekilde yönü ayarlanmış, böylece nehir yönünden gelecek saldırılara karşı bir önlem alınmıştır” dedi.
‘BÜYÜK BOYUTLU TAŞ BLOK KAYIPLARI BULUNMAKTADIR’
Enez Kalesi’nin bölgenin en önemli tarih ve kültür varlıklarından birisi olduğunu kaydeden Akar; “Enez kalesi sadece Edirne’mizin değil bölgenin en önemli tarih ve kültür varlıklarından biridir. Saros körfezinin turizm bakımından gelişmesine artı değer katmaktadır. 2021 yılında Enez Kalesi korumaya yönelik durum tespit kataloğunda, kalenin genel durumunun kötü olduğu ve surlarda taş kayıplarının olduğu belirtilmiştir. Örnek olarak; Burcun yol seviyesine yakın kotlarında, büyük boyutlu taş blok kayıpları bulunmaktadır. Bu kayıplar yapının taşıyıcılığını olumsuz yönde etkilemekte, yıkılma olasılığını arttırmaktadır. Kale duvarının zemine yakın kotlarında, duvar kesiti doğrultusunda uzanan taş ve malzeme kayıpları bulunmaktadır. Duvardaki bu temele yakın derin boşluklar, duvarın statiğini etkileyerek taşıyıcılığı zayıflatmaktadır” şeklinde konuştu.
‘RÖLÖVE ÇUKURLARI KAPATILMAMIŞ, ETRAFINA ÖNLEM ALINMAMIŞTIR’
Kalenin taşlarındaki düzensiz kopmaların, duvarın eteğinde bulunan yerleşimleri tehdit ettiğine dikkat çeken Akar; “Kalenin kuzeybatı kapısına yakın kulede, zemin kotundan üst kotlara kadar kulenin taşıyıcılığını etkileyecek şekilde büyük oranda taş ve malzeme kayıpları vardır. Büyük ölçekli taş blokların kale beden duvarında yarı serbest halde durduğu gözlenmiştir. Kale beden duvarı dış katmanda taş ve harç kayıpları yoğundur. Dış katman taşıyıcılığını büyük oranda yitirmiştir. Duvarın toprak zemine yakın kotlarında, duvar dış katmanında taş ve malzeme kayıpları duvar statiğini zayıflatmaktadır. Taşların boyutu ve düzensiz kopmaları, kale beden duvarının eteğinde bulunan yerleşimleri tehdit etmektedir. Kulenin güneydoğu doğrultusundaki duvarı düşey eksende şakulünden kaymıştır. Rölöve çalışması sırasında açılan çukur temel seviyesine kadar inmektedir. Çukurlar kapatılmamış ve etrafında koruyucu önlem alınmamıştır. Temelden çıkarılan taşlar kule dibinde düzensiz bir yığın olarak durmaktadır” diye konuştu.
‘CAN VE MAL KAYBI YAŞANMAMASI İÇİN RESTORASYON ÇALIŞMALARININ İVEDİLİKLE BAŞLATILMALI’
Kalenin 2024 yılı Kültür ve Turizm Bakanlığı yatırım programına alındığını hatırlatan Akar, yılın son çeyreğine gelinmesine karşın restorasyona yönelik henüz bir adım atılmadığına vurgu yaptı. Akar; “Kale beden duvarında alt ve üst kotlarda, beden duvarının üst katmanında yer yer taş kayıpları gözlenmiştir. Bu kayıplar, yapının dayanımını düşürmenin yanında hemen bitişiğinde bulunan yerleşimleri, insan ve hayvanların can güvenliğini tehdit etmektedir. Edirne İli Enez İlçesi Gaziömerbey Mahallesinde yer alan tescilli taşınmaz Enez Kalesi’nin uygulama yaklaşık maliyet dosyasının Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğüne gönderildiği, bahse konu Enez Kalesi’nin restorasyon çalışmasının Kültür ve Turizm Bakanlığının 2024 yılı yatırım programında yer aldığı, ödenek tahsisi yapıldığı takdirde çalışmaların başlayacağı belirtilmiştir. Fakat, Enez kalesi Cumhurbaşkanlığı 2024 yılı yatırım programında olmasına rağmen 2024 yılının son çeyreğine girdiğimiz halde hala restorasyon hakkında bir gelişme olmamıştır. Bölgenin turizm açısından değerinin artması, en önemlisi de can ve mal kaybı yaşanmaması için restorasyon çalışmalarının ivedilikle başlatılması görüşündeyiz” ifadelerini kullandı.
‘HER AN CAMİNİN ÜZERİNE YIKILMA TEHLİKESİ VAR’
Rapor sunumunun ardından söz alan CHP Grup Sözcüsü Mustafa Üstün, Komisyon Başkanı Salih Akar’a kalede daha önceleri bir restorasyon çalışması yapılıp yapılmadığını sordu. Üstün’e yanıt veren Akar, daha önce 1990’lı yıllarda bir çalışma yapıldığını ancak bunun yeterli olmadığını ifade etti. Akar; “Daha önce bir duvarında Çavuşköy taşıyla bir tadilat yapılmış ama sonradan konma olduğu çok açık. 1990’lı yıllarda yapılmış. Bu kalede Ayasofya Camii yapıldı. Turizm için çok önemli. Arka tarafında surlar yıkık duruyorlar. Her an caminin üzerine yıkılma tehlikesi var. Yapılan o kadar yatırım boşa gider. Yıkılma tehlikesi ile karşılaştığımızda çok sayıda insan hayatını kaybeder. Rölöve çalışmaları sırasında surların diplerine duvarların durum tespiti için sondaj yapılmış. Bu sondaj çukurları kapanmamış. Her yağmur yağdığında kalenin yıkılacağı korkusu yaşanıyor. Kalemiz şu anda Allah’a emanet gidiyor. Buradan Ankara’daki milletvekillerimize bir çağrı olsun; 2024 Cumhurbaşkanlığı yatırım programında 50 milyon TL gibi bir bütçe ayrılmış. Ama şu ana kadar yapılan herhangi bir çalışma yok” açıklamasını yaptı.
Adem Batuhan SEVER
