Ragbi Günlükleri 53
Ragbi Günlükleri’nin okuyucuları, bu köşeyi takip etmeye başladıktan sonra yeni bir sporla tanıştılar. Artık az çok bu sporu biliyorlar, iz bırakmış sporcularını tanıyorlar. Türkiye’de ragbiye dair yaşanan gelişmelerden de haberdarlar.
Ragbiyi anlatmanın yanında, sporun diğer unsurlarına da bu köşede değinmek niyetindeyim. Daha önceki 46. yazımızda, Fizyoterapist Merve Çelik’i köşemizde konuk etmiş ve sizler için hazırladığı ‘Spor ve Fizyoterapi’ yazısını paylaşmıştım. Yine geçen hafta, bir spor diyetisyeninden yardım almış ve sporda karbonhidratların öneminden bahsetmiştik. Dileyenler, kaçıranlar Edirne Ahval Gazetesi’nin arşivinden bu yazılara ulaşabilirler.
Sporla yakından ilgilenenlerin aşina olduğu bir felsefe var: İyi Çalış, İyi Beslen, İyi Dinlen. Birbirine bağlı ve ayrılamayacak adımlardır. Ragbi Günlükleri’nin bu haftaki yazısında, dinlenme üzerine sizleri bilgilendirecek bir yazı okuyacaksınız. Fizyoterapist Merve Çelik kaleme aldı.
Önce sizlere Merve’yi tanıtacağım. Ardından da hazırladığı ‘Sporda Recovery’ yazısını paylaşacağım. Ragbi Günlükleri’nin 53. yazısına yaptığı katkı için Fizyoterapist Merve Çelik’e teşekkür ediyorum.
Trakya Üniversitesi Fizyoterapi ve Rehabilitasyon bölümünden mezun olan Merve ÇELİK, İstanbul Üniversitesi’nde Egzersiz ve Spor Bilimleri üzerine eğitimine devam ediyor. Trakya Ragbi’de dâhil olmak üzere birçok iş tecrübesi bulunan Merve, şu anda Türkiye Basketbol 2. Ligi’nde mücadele eden Harlem Basketbol’da görev yapıyor. Manuel terapi, dorn terapi, arricot test andtret mentmethot, ilk yardım ve etkili iletişim ve diksiyon üzerine sertifikalarının yanında; liderlik, beden dili, kriz yönetimi, ofiste sağlıklı yaşam ve doğru pazarlama eğitimleri de almış. Trakya Üniversitesi bünyesinde faaliyet gösteren Genç Türk Kızılay, Genç Tema ve Genç Yeşilay topluluklarında yönetim kurulu üyeliği yapan Merve, Farklı 1 Gençlik Topluluğu’nun da kurucu başkanı. Bir yandan dağcılık, kamp, yoga/pilates, enstrüman çalmak gibi uğraşlarla meşgul olurken, diğer yandan ‘Ofis Çalışanlarında Fiziksel Aktivitenin İncelenmesi’ üzerine olan bilimsel çalışmasına devam ediyor.
Sporda Recovery(İyileşme) nedir?
Recovery, herhangi bir egzersizden sonra organizmanın normale dönme süreci toparlanma olarak değerlendirilmektedir. İyi bir toparlanma, sporcunun antrenman ya da yarışma sonucunda meydana gelen yorgunluktan kurtulmasına ve enerji rezervlerinin tekrar dolmasına imkân sağlayan bir süreçtir.
Recovery de amaç nedir?
Kasın toparlanması, eski performansına dönebilmesi için yeterli süre dinlenebilmesi, beslenmesi ve doku iyileşmesi için optimal yüklenmeye maruz kalması gerekmektedir. Bunun için bireysel toparlanma stratejileri geliştirilip ihtiyaçlar doğrultusunda vücuda girdiler sağlanır.
Fizyoterapistin buradaki görevi nedir?
Fizyoterapistin ise buradaki rolü, kasların oksijenizasyonunu arttıracak manuel teknikler ve egzersizleri belirleyip sporcuyu doğru asiste ederek fizyolojik bir destek sağlamaktır. Aynı zamanda yoğunluktan dolayı kasın kısalmaya meyilli boyunu uzatmak için germe egzersizleri ve kombine teknikler uygulamaktır. Yoğun dönemlerde kısalan dinlenme süresi kişiye özel recovery programı ile kompanse edilmelidir.
Recovery döneminde sadece fiziksel bir müdahale mi gerekir?
Elbette hayır. Bir diğer yaklaşım tarzı ve bakış açısı ise, vücudun kimyasal ihtiyaçlarına odaklanır. Yapılan çalışmalarda doğru uyku düzeni, doğru beslenme programı, psikolojik destek ve yeterli su takviyesinin performansa olumlu etkisi bulunmuştur. Bu nedenle recovery programına ek yapılan girişimler de göz önünde bulundurulabilecek pozitif faktörlerdir. Bu anlamda multidisipliner bir yaklaşım daha sağlıklı olacaktır.
Müsabaka öncesi Recovery programına girmeyen/tamamlamayan sporcularda ne gibi riskler beklenir?
Maç/müsabaka öncesi doğru dinlenme ve recovery sağlanmış olmalıdır. Aksi halde performans düşüklüğü, sakatlık, performans sonrası şiddeti ve süresi artmış yorgunluk durumlarıyla karşı karşıya kalınabilir. Sporcular üzerinde yapılan çalışmalarda yeterli recovery sağlanamadığında hız, kuvvet, çeviklik gibi performans parametlerinde düşüş saptanmıştır. Aynı şekilde aktiviteler arası dinlenme sürelerinin kısaltılması da düşünülenin aksine rampa etkisi yaratıp maksimum performans sağlamayıp, yine performansta düşüş meydana getirmiştir. Recovery ve dinlenmenin performans üzerine etkilerinin yanı sıra sakatlık riski de göz ardı edilmemelidir.
Sporcu Recovery programını bireysel yapmak isterse neler yapabilir? Neler önerirsiniz?
Literatür, dışarıdan fizyolojik bir destek (fizyoterapist ile çalışma gibi) alarak programa giren sporcuların sezonu daha sağlıklı ve yüksek performansta geçirdiğini söylüyor. Eğer sporcu bireysel bir programa girecekse stretching, masaj,çeşitli ısılardaki suya girme terapileri,kontrast banyo veya duşlar,aerobik koşular,yüzme,havuzda yürüme gibi düşük şiddetli aktiviteler,yorucu antrenman veya müsabaka sonrası toparlanmayı hızlandırmak amacıyla kullanabilir.
Recovery özellikle hangi sporcularda uygulamalı?
Sınırımız yok. Yoğun egzersiz programı olan herkese uygulayabiliyoruz. Örneğin bir body building sporcusu, her gün bir önceki gün çalıştığı ağırlığın üzerine koyarak ilerler. Burada kası belirli bir toparlanma sürecine sokmazsak, kas her geçen gün bir önceki günden daha az kasılarak daha verimsiz bir performans gösterir. Bu durum diğer branşlar için de geçerli. Bu yüzden belirli bir sınırımız yok.
